Voel je je helemaal lusteloos? Ben je emotioneel en fysiek uitgeput? Mogelijk heb je last van een burn-out. Misschien ben je op dit artikel terechtgekomen omdat je je afvraagt of je zelf overspannen bent of een burn-out hebt. En wat je eraan kan doen om je beter te voelen. We vertellen je graag meer over de symptomen en het herkennen van deze vervelende aandoening. Welke gevoelens komen hierbij kijken, hoe weet je zeker of je met een burn-out te maken hebt en hoe pak je het herstel aan?
Inhoudsopgave
Wat is een burn-out?
Een burn-out is een fysiologische aandoening waarbij iemand het gevoel heeft dat die zowel emotioneel als fysiek uitgeput is en dat het niet lukt om iets te presteren. Hier heeft ieder mens wel eens last van natuurlijk, maar het wordt echt een probleem als het je leven gedurende een aanhoudende periode gaat overheersen, zowel op werkgebied als in je privésituatie.
Burn-out betekenis: Een situatie waarbij je veel spanning ervaart en waarbij je het gevoel hebt dat het je belemmert in je dagelijkse bezigheden.
Waar komt de term burn-out vandaan?
Burn-out betekent letterlijk ‘opgebrand’. Deze term werd in de jaren ‘70 geïntroduceerd door de psychotherapeuten Herbert Freudenbergen en Christina Maslach. Sindsdien is deze aandoening steeds bekender geworden in de maatschappij, waarbij het aantal mensen meteen burn-out stijgt. De reden dat het aantal diagnoses stijgt heeft onder meer te maken met dat de term steeds beter gedefinieerd wordt. Eerder werden de symptomen sneller weggewuifd of juist toegeschreven aan andere oorzaken. Tegenwoordig kan door middel van een psychische test aangetoond worden of je last hebt van een burn-out.
Symptomen burn-out
Voordat je jezelf laat testen kun je aan de hand van burn-out symptomen alvast een inzicht krijgen hoe het ervoor staat. Hierbij moet je wel beseffen dat het klachten zijn die ook aan veel andere oorzaken toegeschreven kunnen worden.
Hieronder noemen we de symptomen van overspanning. Dit is het eerste stadium van een burn-out. Er is sprake van overspanning wanneer je last hebt van minimaal drie van deze klachten:
- Je voelt je constant moe en energieloos
- Je komt niet in diepe slaap, je slaapt onrustig en valt moeilijk in slaap
- Je piekert veel en ervaart emotionele labiliteit
- Je voelt je constant opgejaagd en in stress
- Je kunt niet tegen drukte en herrie, je bent prikkelbaar
- Je hebt concentratieproblemen of bent vergeetachtig
Merk je dat je last hebt van deze symptomen van overspanning, dan is het al tijd om aan de bel te trekken. Het kan ook zijn dat je dus al een stadium verder bent. De verschijnselen van een burn-out zijn naast bovenstaande klachten de volgende:
- Gevoelens van machteloosheid en controleverlies, waarbij je door stressfactoren het dagelijks functioneren niet meer normaal uit kunt voeren. Je kunt je stress niet de baas en hebt het gevoel dat je grip verliest op je emoties en je dagelijks leven.
- Op beroepsmatig en sociaal vlak merk je dat er beperkingen optreden om te functioneren zoals je dat voorheen deed. Hierbij wordt vaak als vuistregel gesteld dat je minimaal één rol voor 50% minder uitvoert dan voorheen (bijvoorbeeld werknemer, huismoeder, activiteiten bij de sportclub).
- Als reactie op verschillende factoren van overspanning, krijg je mogelijk last van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, duizeligheid, drukkend gevoel op de borst of hartkloppingen, maagklachten en buikpijn.
Verschillen: burn-out, depressie of overspannen
Het verschil tussen een burn-out en overspannen is dat je bij overspannen dus aan de klachten uit het eerste rijtje hierboven voldoet. Wanneer je ook écht groot verschil gaat merken in je concreet functioneren dan zou dat een burn-out kunnen zijn. Maar dan heb je ook nog een depressie, wat is dan het verschil tussen een burn-out en depressie? Dat wordt ook wel een energiestoornis versus een stemmingsstoornis genoemd.
Bij een burn-out wil iemand géén belemmeringen in het dagelijkse leven, maar diegene kan daar door gebrek aan energie gewoon niet in mee. Iemand met een depressie zou qua energie wel kunnen, maar diegene heeft daar geen zin meer in. Een depressie kan soms ontstaan zonder directe aanleiding, terwijl een burn-out ontstaat door overbelasting.
Gevolgen burn-out voor je lichaam
Een burn-out is echt heel vervelend. Naast bovengenoemde emoties en klachten kan het op den duur zelfs de hormoonhuishouding aanpassen. Je lichaam staat constant onder stress, wat uiteindelijk kan leiden tot gevaarlijkere lichamelijke klachten. Een lichaam dat geen goede weerstand heeft zal sneller gepakt worden door ziektes. Bij te veel chronische stress kan het zelfs leiden tot verminderde hersenactiviteit of hersenschade.
Burn-out in statistiek en onderzoek
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de burn-out. In 2010 is het wetenschappers van het Donders Instituut (onderdeel van de Radboud Universiteit) gelukt om een burn-out aan te tonen in de hersenen. Uit het onderzoek bleek dat de hersenen van patiënten met een burn-out minder bereid zijn om zich mentaal in te spannen.
Deze onderzoeksuitkomst is van de ene kant een positieve doorbraak, omdat het hiermee een aantoonbaar verschijnsel is geworden dat niet alleen berust op benoemde klachten. Dit stimuleert om op zoek te gaan naar effectievere behandelingen. Van de andere kant toont het aan hoe belangrijk het is om bij klachten tijdig hulp te zoeken.
De aandoening ‘burn-out’ is gelukkig steeds minder een taboe geworden. Toch zijn er nog altijd mensen die zich een soort van schamen om met dit soort klachten naar de huisarts te gaan. Zij denken dat het wel wegtrekt, terwijl het in feite alleen maar erger wordt wanneer je jezelf blijft overbelasten en je mindset niet veranderd krijgt.
Hoe zit dat dan met de statistiek? Uit cijfers van het CBS (2019) kwam naar voren dat onder werknemers zo’n 16% burn-out klachten ervaart. Dit percentage is met 21% het hoogste onder mensen van 25 tot 35 jaar. Hier zien we ook dat vrouwen in iedere leeftijdscategorie enkele procenten hoger scoren dan mannen. Tevens blijken hoogopgeleiden vaker last te krijgen van een burn-out dan laagopgeleiden. Kijken we naar huisartsenbezoeken, dan blijkt dat zo’n 12% van de afspraken te maken heeft met stressklachten.
Hoe krijg je een burn-out?
Iedereen heeft wel eens stress, maar je krijgt een burn-out wanneer je voor een lange periode onderhevig bent aan deze stress en wanneer het niet lukt om met deze spanning om te gaan. Er zijn overigens geen wetenschappelijke bewijzen dat een burn-out erfelijk is, maar het wordt wel vaak in verband gebracht met bepaalde persoonlijke eigenschappen.
Hierbij spelen perfectionisme en ‘please gedrag’ een rol. Je wilt altijd het beste, zowel voor jezelf als voor anderen. Je bent een harde werker en hebt altijd het gevoel dat je een stap extra moet zetten. Hierdoor kun je structureel je eigen fysieke en psychische grenzen gaan overschrijden. Doe je dit maanden aan een stuk, soms zelfs langer dan een jaar, dan is de kans op een burn-out erg groot.
Hoe burn-out voorkomen?
Nu je weet hoe je een burn-out kunt krijgen weet je eigenlijk ook meteen hoe je hem kunt voorkomen. Je moet je levensinstelling aanpassen en een betere balans vinden op sociaal-, zakelijk- en privégebied. Je moet zorgen voor voldoende ontspanning en rust en je moet energievretende zaken zoveel mogelijk uit je leven bannen. Preventief, of als je al wat verder in de situatie zit, dan oplossend.
Tja, dit klinkt natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Uiteindelijk is het gevoel dat je ervaart toch iets dat in je gedachten zit. Alles op een rijtje krijgen kan soms lastig zijn, zeker wanneer je veel stress ervaart die je niet zomaar kunt oplossen. Hierbij kun je denken aan geldzorgen of een naaste die ziek is.
Als je het voor jezelf niet op een rijtje kunt krijgen dan is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken, voordat je er steeds dieper ingezogen wordt. Een huisarts, coach of psycholoog kan je helpen om anders met bepaalde situaties of gedachten om te gaan.
burn out stressfactoren
Een burn-out is echt heel rot en het belangrijkste dat je moet doen is dingen voor jezelf weer op een rijtje krijgen. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, zeker wanneer je een erg druk leven leidt en ook nog eens zorgen hebt. Hierbij kun je denken aan kleine stressfactoren, maar ook bijvoorbeeld geldzorgen of een naaste die ziek is.
Burn-out herstel
Wanneer je overspannen bent, dan is het mogelijk om zelf te herstellen. Hierbij moet je vooral rust in je hoofd creëren, wat natuurlijk niet zo 1, 2, 3 gebeurd is. Het is een mindset die je moet omgooien en waarbij je een betere balans moet vinden, zowel mentaal als fysiek.
Hierbij moet je zowel interne omstandigheden als externe omstandigheden aanpakken. Probeer niet te lang te piekeren en zorg voor voldoende rust. Stress van je af schrijven en praten met vrienden, kennissen en collega’s kan helpen om te herstellen. Verwacht niet dat je het probleem direct oplost, want herstel heeft tijd nodig.
Op het moment dat je er zelf niet uitkomt of wanneer je structureel last heb van spanning en andere klachten, dan wordt het lastiger om er zelf bovenop te komen. In je eentje een burn-out overwinnen is echt heel lastig. Professionele hulp wordt aanbevolen.
Burn out diagnose
Als je een burn-out hebt dan is de kans groot dat je dit zelf al heel goed aanvoelt. Ons advies is om contact op te nemen met een huisarts. Aan de hand van bepaalde vragen, die ontwikkelt zijn als psychologische test, kan een specialist achterhalen of je inderdaad last hebt van een burn-out of van een andere psychische aandoening. Hij of zij kan je dan bijvoorbeeld doorverwijzen naar therapie of een andere behandeling voorschijven.
Burn out behandeling
Een burn-out kan gelukkig middels behandeling opgelost worden. Verwacht geen gemakkelijke behandeling, maar een proces waar je doorheen moet en waarbij je gaat leren om je leven beter te balanceren en in perspectief te plaatsen. Je krijgt eyeopeners en leert om weer controle te pakken over je stress en je leven.
Het gaat voornamelijk om kortdurende therapieën waarbij je zo’n drie tot vier maanden een wekelijkse intensieve therapie krijgt. Afhankelijk van jouw situatie kan deze periode ook verkort, verlengd of geïntensiveerd worden. Je kunt bijvoorbeeld na doorverwijzing door de huisarts terecht bij GGZ. Je hoeft overigens niet per se vooraf naar de huisarts, je kunt ook direct contact opnemen met een burn-out coach. Grote kans dat er wel een bij jou in de buurt zit. Na een intake kijken jullie wat het beste behandelplan is voor jouw situatie.
Tot slot
Een burn-out is vervelend en problematisch. Ons advies is om bij aanhoudende klachten tijdig actie te ondernemen. Heb je al maanden sombere gedachten, het idee dat je opgebrand bent en minder aankunt dan voorheen? Doe er iets aan en neem contact op met een specialist. Ook bij twijfel of als je het gevoel hebt dat je beginnende klachten steeds erger gaan worden. Kom van dat vervelende gevoel af, voordat het nóg vervelender wordt!
